جزوه درس حقوق رسانه

بخشی از متن فایل
۲ .آگاهانه و مستمر ساختن مشارکت و نظارت مردمی
یکی از ایراداتی که به مردم ساالری وارد می شود این است که اکثریت عددی نمی تواند مالک حقیقت و درستی
چیزی باشد، چه بسا که یک شخص آگاه بتواند بهتر از اکثریت فکر کند و تصمیمات بهتری بگیرد. مخالفان
دموکراسی می گویند مردم عادی صالحیت تصمیم گیری برای مسائل مهم مملکتی را ندارند و اداره امور جامعه
را نباید به عوام الناس سپرد و معتقد هستند دموکراسی در نهایت به پاپولیسم یا توده گرایی و عوام گرایی منجر
می شود و تدبیر مناسبی برای تمشیت امور جامعه نیست. آزادی اطالعات تدبیری است برای پاسخ گویی به این
مخالفان؛ به موجب این آزادی، اطالعات عمومی و به ویژه اطالعات دستگاه های حکومتی باید آزادانه برای افراد
جامعه قابل دسترس باشد و جز در موارد استثنایی نباید حق دسترسی مردم به این اطالعات محدود شود. از این
پس دیگر صرف اکثریت عددی نیست که تصمیم گیری می کند، بلکه اکثریت مطلع و آگاه به مسائل جامعه
است که مبنای تصمیم گیری های مردم ساالرانه قرار می گیرد، از این رو آزادی اطالعات به اکسیژن دموکراسی
موسوم شده است. عالوه بر این درگذشته مشارکت مردم در حکومت و تعیین سرنوشت خودشان بیشتر در ایام
انتخابات صورت می گرفت و پس از انتخابات، نه انتخاب کنندگان از کم و کیف اموری که وکیل و منتخب آنها
انجام می دهد آگاه بوده است و نه انتخاب شدگان خودشان را به پاسخگویی و در برابر موکالن خودشان موظف
و مکلف می دانستند . اما در روزگار کنونی برای داشتن مردم ساالری زنده و شاداب این نوع مشارکت اتفاقی و
موردی باید جای خود را به مشارکت فراگیر و نظارت مستمر مردمی بدهد. مردم نه تنها باید بتوانند مدیران یا
حاکمان خود را انتخاب کنند بلکه بعد از انتخاب هم باید این حق را داشته باشند که به اطالعات راجع به نحوه
عملکرد مدیران جامعه دسترسی داشته باشند و از آنها درخواست اطالع رسانی کنند. به عبارت دیگر حق
دسترسی مردم به اطالعات کارگزاران حکومتی مهم ترین مقدمه نظارت مردم بر حکومت است که اتفاقا در اصل
هشتم قانون اساسی بر آن تصریح شده است.
۳ .شفاف سازی حکومت
آزادی اطالعات یکی از ابزار های مهم شفاف سازی حکومت است. شفافیت حکومت، کنترل کنش و واکنش های
موسسات عمومی را تسهیل می کند. هم چنین شفافیت مشارکت فعال شهروندان را در امور سیاسی تقویت می
کند، چرا که یکی از شروط اساسی برای جهت گیری ارداه اشخاص است که این اراده برای ایجاد یک جامعه
مردم ساالر نقش حیاتی دارد. این مبنا بر شفافیت بر نظریه های دموکراسی مشارکتی تکیه دارد که معتقد
هستند شفافیت باید شامل طیف وسیعی از سازوکار هایی باشد که مشارکت شهروندان در سیاست گذاری ها را
از طریق دسترسی موثر به روند های سیاست گذاری و اظهار نظر در آن سیاست گذاری ها را ممکن می سازد.
۴ .پاسخ گویی
حق دسترسی مردم به اطالعت موجود در دستگاه های حکومتی مقدمه ای برای پاسخ گویی حکومت و
مسئولیت شناسی است. پاسخ گویی به دو صورت است:
۱ .پاسخ گویی فعال
مقامات و مدیران دولتی راساً به گزارش عملکرد خودشان بپردازدند و اهداف و ماموریت ها و سیاست ها
و برنامه ها و اقدامات خود را به مردم توضیح بدهند و کم و کیف تحقق یا عدم تحقق برنامه های
خودشان را تشریح و تبیین کنند.
۲ .پاسخ گویی انفعالی
مقامات و مدیران دولتی به پرسش هایی که از آنها پرسیده می شود پاسخ دهند.
اهمیت پاسخ گویی انفعالی بیشتر از پاسخ گویی فعال است، چرا که در پاسخ گویی فعال مقامات و مدیران
دولتی معموال اطالعات و گزارش هایی را ارائه می کنند که در تعریف و تمجید و توجیه عملکرد آنهاست و از
اشتباهات و خطاها و ایرادات و نقایص فعالیت های خود کمتر سخن می گویند. اما در پاسخ گویی انفعالی باید به
پرسش هایی پاسخ داده شود که در اذهان مطرح است. بدیهی است که از ذهن خالی سوالی بر نمی خیزد تا
پاسخی داده شود، مگر اینکه مردم در نتیجه آزادای اطالعات از کم و کیف اداره امور خودشان آگاه باشند، در
این صورت ممکن است ده ها پرسش یا نکته مبهم برای آنها مطرح شود. حکومت پاسخ گو هم حکومتی است
که این پرسش ها را با گوش باز می شنود و به آنها پاسخ معقول می دهد. عالوه بر این، آزادی اطالعات کمک
می کند در صورت بروز اشتباهات و خطاها و وقوع جرایم در موسسات عمومی، شناسایی مسئول واقعی با سرعت
و سهولت انجام شود.
۵ .مبارزه با فساد اداری
فساد اداری را می توان به سواستفاده از موقعیت عمومی برای رسیدن به منافع شخصی تعریف کرد. مصادیق بارز
فساد عبارتند از:
 سو استفاده از موقعیت اداری
 نقض مقررات برای کسب منافع شخصی خود یا افراد دیگر
 خویشاوند گماری
 رشا و ارتشا
 پولشویی
 تصاحب دارایی های نامعلوم
 تصاحب یا کنترل دارایی به وسیله خویشاوندان
 پنهان سازی اموال نامشروع
 تشویق و تحریک افراد دیگر برای انجام اعمال نام برده شده
 خرید رای