جزوه پول و ارز و بانکداری محمد لشکری

جزوه خلاصه کتاب پول و ارز و بانکداری محمد لشکری پیام نور – (۹۵ صفحه)
جزوه خلاصه کتاب پول و ارز و بانکداری محمد لشکری پیام نور – (۲۲ صفحه)
نمونه سوالات تستی پول و ارز و بانکداری پیام نور با جواب – (۱۹۵ صفحه)
فلش کارت پول ارز و بانکداری محمد لشکری
جزوه پول ارز و بانکداری دانشگاه علمی و کاربردی (۱۶۴ صفحه)
جزوه پول ارز و بانکداری دانشگاه آزاد (۱۸ صفحه)
خلاصه کتاب پول و ارز و بانکداری جمشید پژویان (۴۷ صفحه)
 
 
بخشی از متن جزوه پول و ارز و بانکداری محمد لشکری
 
بخش اول: پول و مباحث مربوط به پول
تعریف پول:
اقتصاددانان »پول« یا معادل آن عرضه پول را بدین صورت تعریف نمودهاند: »هر چیزی که در ازای کاالها یا خدمات یا بررای
بازپرداخت بدهیها مورد قبول واقع شود«. جان هیکس اقتصاددان انگلیسی در تعریف پول مینویسد: »پول چیزی اسرت کره
وظایف پول را انجام میدهد«. ژان مارشال در تعریف پول آن را وسیله مبادله و پسانداز ارزشهای اقتصادی میداند.
به اعتقاد جان مینارد کینز )۲۹۴۶-۲۳۳۳ )پول دارای سه وظیفه است. بعبارت دیگر هر چیزی که بتواند سه وظیفه موردنظر
این اقتصاددان را انجام دهد پول است. به نظر کینز سه وظیفه پول عبارتسرت از: ۲ )وسریله مبادلره ۱ )وسریله انردا زهگیرری
ارزشهای اقتصادی ۳ )وسیله پسانداز ارزشهای اقتصادی.
به عقیده پل ساموئلسون پول دارای دو نقش یا دو وظیفه اساسی است که هم وسیله مبادله و هم معیار واحد ارزش و محاسبه
ارزشهای اقتصادی است. ایشان عالوه بر دو وظیفه فوق دو وظیفه ثانوی دیگر یعنری ذخیرره ارزش هرای اقتصرادی و وسریله
پرداختهای آتی را هم مدنظر قرار میدهد.
با توجه به نظریات باال و با در نظرگرفتن وظایف پول، میتوان آن را بدینصورت تعریف نمود: »پول هر پدیده و یرا عراملی کره
عموماً بعنوان وسیلهای برای مبادله و معیاری برای محاسبه ارزش اقتصادی بوده و در جهت ذخیره ارزش اقتصرادی و ابرزاری
برای پرداختهای آتی مورد استفاده قرار گیرد«.
اهمیت پول:
پول به عنوان یکی از مهمترین اختراعات بشری است. این پدیده موجب از میان برداشته شدن مشکالت بوجود آمده از طریرق
مبادالت پایاپای شده و مبادله را تسریع و تسهیل کرده است. همچنرین پرول موجرب تسرریع و تسرهیل گرردش فعالیتهرای
اقتصادی، بخصوص گرد هم آمدن هرچه آسانتر عوامل تولید و بالطبع باعث توزیع سریعتر و آسانتر کاالها و خدمات تولید شده
می گردد. امروزه با توجه به ارتباط بین پرول و فعالیتهرای اقتصرادی ، سرط عمرومی قیمتهرا ، تولیرد ناخرالم ملری و سرایر
پارامترهای کالن اقتصادی نقش انکارناپذیر آن در تغییر شاخصهای کالن اقتصادی مانند تورم، رکود، اشتغال، درآمرد سررانه و
غیره بسیار حائز اهمیت است.
وظایف پول:
بطور کلی برای پول چهار وظیفه اصلی در نظر گرفته می شود:
۲ )واسطه مبادله ۱ )وسیله سنجش ارزش )واحد شمارش( ۳ )وسیله حفظ ارزش ۴ )وسیله پرداختهای آتی
۱ )پول به عنوان واسطه مبادله:
موقعی که مبادالت پایاپای بود، کاال میدادند و در مقابل کاال میگرفتند. یعنی بطور همزمان دو معامله صر ورت مری گرفرت ولری
وجود پول آن را به دو معامله مستقل تبدیل کرد. یعنی تولیدکننده و یا فروشنده یک بار کاال را میفروشد و پول دریافت میکند
)فروش( و آنگاه پول را میدهد و کاالی مورد نیازش را میخرد )خرید(. بنابراین معامالت از شکل اوّلیه یعنی کاال-کاال بصرورت
کاال-پول-کاال تبدیل گردیده است. فرضاً معلم و یا قاضی که به ترتیب خدمات آموزشی و قضاوت خویش را مری فروشرند و پرول
دریافت میکنند، میتوانند باپول دریافتی، کاالهای مورد نیازشان را تهیه نمایند. بنابراین، بیان اینکه پول نقش واسرطه مبادلره را
دارد، به این معنی است که خریداران و فروشندگان آن را بعنوان وسیله پرداخت میپذیرند. بعبارت دیگر همه ما در مقابل کراری
که انجام میدهیم پول دریافت میکنیم، آنگاه با پول دریافتی، کاالها و خدماتی که دیگران تولید کردهاند را خریداری مینمرائیم .
این خصوصیت پول بعنوان واسطه مبادله بودن نامیده شده و یکی از مهمترین وظرایف پرول را تشرکیل مری دهرد . زیررا برا ایرن
خصوصیت پول، تقسیم کار و تخصم امکانپذیر میشود. اصوالً تقسیم کار و تخصم برای هر اقتصاد کارآمدی ضروری میباشد
زیرا با این عمل افراد این امکان را مری یابنرد کره در بخرش هرایی کره دارای منفعرت نسربی اسرت متخصرم شرده و برا فرروش
محصوالتشان، پول دریافت نموده و این پول را با محصول یا کار دیگران که مورد نیازشان است معاوضه کنند. حال هرچره حجرم
تجارت و میزان کاالها و خدمات در دسترس افزایش یابد، پول نقش مهمتری را در اقتصاد بازی میکند.
۲ )پول به عنوان معیار سنجش ارزش )واحد شمارش(:
همانطوری که قبالً گفته شد، در اقتصادهای تهاتری چیزی که امروزه ما به عنوان قیمت می شناسیم وجود نداشت. در چنین
اقتصادهائی، کاالها با یکدیگر سنجیده می شوند؛ مثالً اگر در این اقتصادها سه کاالی گاو، گوسفند و ذرت وجود داشت، گاو با
گوسفند و ذرت ارزشگذاری می شد )مثالً هر گاو ۱ گوسفند و یا ۱۴ کیسه ذرت(. مشرکل دیگرر در مبرادالت پایاپرای عردم
تقسیم پذیری واحدها به اجزا، )نظیر وقتی که یک گوسفند نصف ارزش گاو است( می باشد. اما وقتری کره پرول وجرود دارد ،
ارزش همه کاالها به پول بیان شده و ما این ارزش پولی را قیمت می نامیم. در هر حال انتخاب یرک معیرار سرنجش ارزش و
قیمتگذاری، باعث صرفه جویی بسیار در وقت و انرژی برای نگهداری قیمتهای نسربی و یرا ارزش کاالهرای مختلرف شرده و
مسأله تبدیل واحدها به یکدیگر را حل میکند. وقتی قیمت پولی تعدادی از کاالها شناخته شد به آسانی قیمت نسبی آنهرا برا
توجه به قیمت پولی قابل محاسبه است. برای مثال اگر قیمت هر واحد کاالیx ،۳۴۴ ریال و قیمت هرر واحرد کراالی y ،۲۱۴
ریال باشد، در این صورت قیمت هر واحد کاالی x بر حسب کاالی y دو می باشد. با استفاده از قیمتهای پولی نه تنها قیمرت
نسبی x را به y ،بلکه با کاالهای دیگر نیز میتوان سنجید. به بیان دیگر پول به عنوان واحد شمارش، معیار ارزشی است کره
معادلهکنندگان اقتصادی امکان مقایسه ارزش نسبی کاالها و خدمات را می دهد.
۳ )پول به عنوان وسیله ی حفظ ارزش:
وظیفه دیگر پول آن است که از آن میتوان بهعنوان حفظ ارزش نیز استفاده نمود. این خصوصیت پرول بره تولیدکننرده ایرن
امکان را میدهد که تولیداتش را بفروشد و آنگاه هر موقعی که تمایل داشت کاالی مورد نظرش را خریداری نماید. در حقیقت
این خاصیت پول به آنها یک نوع اختیار و آزادی انتخاب زمانی را می دهد. بعبارت دیگر تا زمانی که افرراد پرو ل را نرزد خرود
نگهدارند، میتوانند در هر زمان از آن به منظور خرید کاالی مورد نظر استفاده نماینرد . ایرن وظیفره پرول بره طررق مختلرف
میتواند برای جامعه مفید واقع شود. به عنوان مثال مردمی که به طور ماهیانه حقوق میگیرند و یرا بخرش مهمری از درآمرد
سالیانه خود را یکبار در سال دریافت میکنند، این امکان برایشان فراهم میشود که مخارج خود را حتی بهطور روزانه تنظیم
نمایند. همینطور افراد میتوانند برای بازنشستگی، تحصریالت فرزندانشران ، خریرد کاشرانه و . . . پرول را ذخیرره نماینرد . در
حالیکه اگر پول نباشد، مردم میبایستی همین کار را با ذخیره کاالها انجام دهند. اما ذخیره کاالها نه تنهرا همرراه برا هزینره
)مثالً انبارداری و …( است، بلکه خطر فاسدشدن را نیز بهدنبال دارد. بعنوان مثال اگر مرد ماهیگیری بریش از نیرازش مراهی
صید نماید و اگر در نظر بگیریم که ماهیها پس از چند روز فاسد میشوند )البته ممکن است آنها را منجمد کررده و نگره دارد
که این کار هم همراه با هزینه انبارداری و غیره است(، مالحظره مری گرردد کره ماهیهرا بررای ذخیرره سرازی ارزش مناسرب
نمیباشند )حتی اگر ماهیگیر تالش کندکه ماهیها را باکاالی دیگر معاوضه نمایند(. باز هم ممکرن اسرت در فاصرله مبادلره و
معاوضه با کاالهای موردنظر، بعضی از ماهیها فاسد شوند. این در حالی است که با فروش ماهیها میتواند پرول دریرافتی را بره
سادگی ذخیره سازد. البته پول تنها وسیله ذخیره ارزش و لزوماً بهترین آنها نیسرت؛ زیررا چنانچره قیمرت کاالهرا و خردمات
افزایش یابد، قدرت خرید پول کاهش پیدا می کند. همین طور از آنجایی که به دارندگان پول بهره ای پرداخت نمی شود، لذا
پول به عنوان ذخیره ارزش برای دارنده آن با مقداری هزینه همراه است.
۴ )وظیفه پول به عنوان معیاری برای پرداختهای آتی:
در حقیقت استفاده از پول به عنوان معیار پرداختهای آتی مستلزم وجرود دیگرر وظرایف پرول اسرت . در اقتصرادهای مردرن
امروزی بسیاری از کاالها برای تولید، به زمان قابل مالحظهای نیاز دارند و معموالً پس از سفارش تولید مری شروند . بره عنروان
مثال تولید کاال برای دولت و یا اشخاص معموالً مستلزم قراردادهایی است که در آن پرداخرت هرا بابرت آن معمروالً در آینرده
صورت می گیرد. بعضی مواقع هم کاالها بالفاصله تحویل خریدار می گردد، اما پرداختها با تأخیر انجام می گیرد. برای مثرال
شخصی ممکن است فرش، تلویزیون و یا دیگر وسایل زندگی را طبق قرارداد به صورت قسطی خریداری نماید. اهمیت پول به
عنوان معیار پرداختهای آتی در قراردادهای بزرگتر، حتی مدت طوالنیتری را می پوشاند. برای مثال خریداران کاشانه ممکن
است طبق قرارداد مبلغ معینی را ماهیانه و به مدت ۲۴ سال و یا بیشتر پرداخت نمایند. در هر حال قرض دادن یرک میلیرون
ریال برای ۲۴ سال معقولتر از قرض دادن یک اسب برای ۲۴ سال است. گذشته از این وقتی که شما پولی را قرض می دهید،
میدانید که چه چیزی بازپرداخت خواهد شد، اما وقتی که شما یک اسب را قرض می دهید، چیزی کره دریافرت مری کنیرد
ممکن است خیلی متفاوت از آن باشد.
خواص مطلوب پول:
هر چیزی برای اینکه بتواند پول باشد می بایستی حداقل دارای پنج خصوصیت بشرح ذیل باشد.
۲ -قابل حمل بودن: پول می بایستی به آسانی به اطراف قابل حمل و نقل بروده و بتوانرد بره راحتری و بره منظرور خریرد در
مکانهای مختلف منتقل شود. اگر پول قابلیت انتقال نداشته باشد، در این صورت امکان استفاده وسیع از آن فراهم نمی شود.
۱ -بادوام بودن: پولی که از نظر فیزیکی بادوام نباشد، در اثر گذشت زمان ارزش خودش را از دست می دهد؛ برای مثال خمیر
آرد نمی تواند به عنوان پول در نظر گرفته شود ؛ زیرا حفظ شکل آن به صورت اولیه مشکل است و در اثر گذشت زمان کهنه،
فاسد و بی ارزش میشود. در هر حال پول همیشه نمی تواند بادوام باشد، زیرا به سربازان رومی نمک کره در هروای مرطر وب،
بادوام نیست، پرداخت می شد )گفتنی است در آن زمان برای مردم روم نمک یک نوع پول بود(.
۳ -قابلیت تقسیم پذیری: پول می بایستی به آسانی قابلیت تقسیم به واحدهای برابر و کوچکتر را داشته باشد، تا اینکه امکان
معامالت با قیمتهای پابینتر نیز فراهم گردد. به هر حال بعضی از پولها فاقد چنین خصوصیتی بودهاند. در کشورهای آفریقائی،
علیرغم آنکه گاو قابلیت تقسیمپذیری را نداشته و بخشی از آن با خود )کل( گاو متفاوت مری باشرد در زمانهرای مختلرف بره
عنوان پول مورد استفاده قرار گرفته است.
۴ -یکسان و متحدالشکل بودن: پول برای مفید بودن، می بایستی استاندارد شده باشد، یعنی واحدهایش دارای کیفیت برابر و
از نظر فیزیکی نیز از یکدیگر قابل تشخیم نباشند؛ فقط در صورت استاندارد بودنِ پول است کره افرراد مری تواننر د در موقرع
دریافت )پس از معامله( احساس اطمینان نمایند. زمانی کشورهای آمریکای التین از تنباکو به عنوان پول استفاده میکردند اما
تنباکو هرگز نمیتواند استاندارد باشد؛ زیرا برابری وزن بسته ها به لحاظ تفراوت احتمرا لی در کیفیرت تنباکوهرا بیران کننرد ه
برابری ارزش آنها نیست.
۱ -قابلیت تشخیم: پول می بایستی به آسانی شناخته شده وقابل قبول باشد )مقبولیرت عرام داشرته باشرد ( اگرر پرول ایرن
خاصیت را نداشته باشد در آن صورت افراد در تعیین اینکه آنها با پول سروکار دارند و یا با یک دارائی کم ارزشتر برا مشرکل
مواجه خواهند شد.