جزوه روش های آمار استنباطی در روانشناسی و علوم تربیتی

بخشی از متن فایل
عوامل موثر بر ارتکاب خطای نوع دوم:
۱ .سطح معنادار بودن:
✓ احتمال ارتکاب خطای نوع دوم به مقدار سطح معنیداری آزمون بستگی دارد.
✓ در جامعه آماری یکسان، هر چقدر مقدار �� کاهش یابد، مقدار بحرانی آزمون آماری افزایش یافته و احتمال �� نیز زیاد می-
شود.
۲ .اندازه تاثیر متغیر مستقل:
✓ هر چه شدت یا تاثیر متغیر مستقل بر وابسته افزایش یابد، خطای نوع دوم کاهش مییابد و بالعکس.
۳ .مقدار پراکندگی موجود در متغیر وابسته:
✓ احتمال �� به مقدار پراکندگی موجود در نمرههای متغیر وابسته بستگی دارد.
✓ هرچه پراکندگی نمرههای متغیر وابسته در اثر تاثیر متغیر مستقل افزایش یابد، احتمال �� کاهش مییابد.
✓ پراکندگی متغیرهای خطا به ۲ صورت به حداقل می رسد: الف( متغیرهای مشتبهکننده کنترل شود، ب( خطاهای
اندازه گیری به حداقل ممکن برسد.
✓ منظور از متغیرهای مشتبهکننده، متغیرهایی هستند که میتوانند در تاثیر متغیر مستقل بر وابسته دخالت کنند.
۴ .افزایش اندازه یا حجم نمونه:
✓ هر چقدر حجم نمونه افزایش یابد، خطای استاندارد میانگین کاهش مییابد.
✓ با افزایش حجم نمونه، مقادیر �� و �� کاهش مییابد.
توان آزمون:
✓ برابر است با احتمال رد فرض صفر هنگامی که این فرضیه واقعا غلط است.
✓ بعبارت دیگر، توان آزمون مساوی است با احتمال قبول فرض خالف وقتی که این فرضیه واقعا درست است.
✓ توان آزمون از رابطه �� – ۱ بدست میآید.
✓ �� – ۱ مساوی است با احتمال دستیابی به اختالف مکفی بین پارامترهای مورد مطالعه در شرایطی که اختالف بین آنها
واقعی است.
✓ زمانی که فرض خالف یک پژوهش تایید میشود، به این معنا است که فرضیه پژوهشی محقق تایید شده است.
✓ زمانی که فرض خالف تایید میشود، به این معناست که فرض صفر آن رد شده است.
سطح معنیداری:
✓ احتمال ارتکاب خطای نوع اول ) ��( را سطح معنیدار بودن آزمون مینامند.
✓ با توجه به هدف پژوهش، مهم بودن کاهش احتمال خطای نوع اول، میزان تاثیر متغیر مستقل و همچنین میزان کنترل
متغیرهای مشتبهکننده و همچنین حجم نمونه میباشد.
✓ اگر افزایش احتمال خطای نوع اول یعنی احتمال رد فرض صفر صحیح مخاطرهآمیز باشد، باید �� را کوچک انتخاب کرد.
✓ منظور از مخاطرهآمیز بودن این است که رد فرض صفر، خطراتی بدنبال داشته باشد.
✓ کاهش احتمال خطای نوع اول، احتمال خطای نوع دوم را افزایش میدهد.
✓ در پژوهشهای رفتاری، سطح �� معموال ۰۵.۰ یا ۰۱.۰ انتخاب می شود.
✓ اگر نسبت مشاهده شده در نمونه انتخاب شده بیشتر یا مساوی مقدار بحرانی جدول باشد، فرضیه صفر رد و اگر آن نسبت
از مقدار بحرانی کمتر باشد، فرضیه صفر تایید میشود.
✓ تصمیم در مورد رد یا تایید فرض صفر در سطح معنیداری �� بدون مراجعه به خطای نوع دوم اتخاذ میشود.
آزمونهای یک دامنه و دو دامنه:
✓ اگر بین فرضیه صفر و فرضیه خالف، آزمون بگیریم و فرضیه صفر رد شود، نتیجه میشود که بین میانگینها اختالف
معنادار هست.
✓ در آزمون فوق، فرضیه مبنی بر اینکه کدام یک از میانگینها بزرگتر یا کوچکتر است، تدوین نشده است.
✓ چنین فرض خالفی، بدون جهت بوده و مربوط به آزمون دو دامنه خواهد بود.
✓ علت نامگذاری آزمونهای مربوط به فرض خالف بدون جهت، این است که در این آزمونها، هر دو دامنه توزیع مربوط به
ادعای فرض صفر، مورد بررسی قرار میگیرد.
✓ اگر قدر مطلق مقدار مشاهده شده از نمونه از قدر مطلق مقدار بحرانی جدول مساوی یا بیشتر باشد، فرض صفر رد می شود.
✓ اگر فرض پژوهش بدون جهت باشد، آزمون بکار رفته برای تایید یا رد فرض صفر، دو دامنه خواهد بود.
✓ تصمیم درباره جهتدار یا بدون جهت بودن فرضیه پژوهش، به اطمینان پژوهشگر به فرضیه ارائه شده بستگی دارد.
✓ اگر فرضیه پژوهشگر جهتدار باشد، فرض خالف نیز جهتدار بوده و آزمون مورد استفاده، یک دامنه خواهد بود.
✓ در فرض جهتدار در صورتی که قدر مطلق نسبت مشاهده شده از نمونه از مقدار بحرانی جدول مساوی یا بیشتر باشد و
مقدار آن با توجه به عالمت مشاهده شده در منطقه معنیدار قرار بگیرد، فرض صفر رد و فرض خالف تایید میشود.
تفسیر یا تایید فرض صفر:
✓ تایید شدن فرض صفر به این معناست که شواهد و دالیل کافی برای اینکه نشان دهد این فرض غلط است، وجود ندارد.
✓ تایید فرض صفر بیانگر آن است که مدارک و اطالعات کافی برای نتیجهگیری برخالف آن وجود ندارد.
✓ هنگامی که فرض صفر رد میشود، نتیجه میگیریم بین شاخصهای آماری مورد مقایسه از نظر آماری، اختالف بدون جهت
یا جهتدار وجود دارد.
✓ اگر فرض صفر درست باشد، احتمال اینکه اختالف بین شاخصهای مورد مقایسه معنیدار بوده و حاصل خطا و شانس
نباشد، برابر �� است.
✓ منظور از معناداری در شاخصهای آماری، این است که تفاوتهای مشاهده شده از روی شانس نبوده و حاصل تاثیر متغیر
مستقل یا عاملهای مورد مطالعه است