جزوه حقوق جزای اختصاصی ۱ و ۲

بخشی از متن فایل
رفتار مرتکب:
یکی دیگر از اجزای رکن مادی قتل همانا،رفتار مرتکب است.رفتار مرتکب که اساس رکن مادی است.در هر
جرمی به موجب قانون مشخص می شود.از طرفی می دانیم که رفتار مرتکب در عالم حقوق جزا می تواند
اقسامی نظیرفعل، ترک فعل، فعل ناشی از ترک فعل،حالت،داشتن،نگهداری…داشته باشد.گاهی مقنن به گونه
ای قانون وضع می کند که ارتکاب یک جرم خاص،فقط از طریق )فعل( میسر است.همانند سرقت که رفتار
مرتکب ،شامل )ربودن(است و فقط از رهگذر )فعل( که جنبه مثبت یا ایجابی دارد،میتواند تحقق
یابد.کالهبرداری نیز چنین است.اما برخی از جرایم نیز فقط از طریق ترک فعل به تحقق می رسند، نظیر
ترک انفاق.برخی دیگر از جرایم نیز هم با فعل و هم با ترک فعل امکان تحقق دارند،نظیر خیانت در
امانت)ماده ی ۳۳۴ ق.م.ا، تعزیرات۱۳۳۱)
در برخی موارد نظیر اعتیاد و ولگردی نیز رفتار مرتکب به صورت )حالت( است.
حال می خواهیم وضعیت اقسام رفتار مجرمانه را در خصوص قتل بررسی نماییم:
۱ـ فعل)مثبت- ایجابی(، مصداق بارز رفتار قاتل:
بارزترین مصداق عمل در جرم قتل عمدی،)فعل(است.منظور از فعل،هر حرکت بدنی است که تجلی خارجی
داشته باشد. )فعل(که بار مثبت معنایی دارد و در مقابل)ترک فعل( مطرح می شود،خود بر دو قسم است)فعل
مادی( و)فعل غیرمادی( است.
الف ـ فعل مادی:
منظور فعلی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر بدن مجنی علیه اثر گذار بوده و مرگ در نتیجه ی
صدمات وارده به عضوی از بدن محقق گردد.از جمله مصادیق فعل مادی که گاهی از آن با نام )فعل اصابتی(
نیز یاد می شود، عبارتند از: ایراد ضرب وجرح،مسموم کردن،فشار دادن گلو،پرتاب کردن از ارتفاع ، آتش زدن
ونظیر آن ها.
اغلب قریب به اتفاق قتل های عمدی ناشی از )فعل مادی(است.ولی منحصرا در آن نیست.در تمامی این
مصادیق دو نکته مشترک است.نخست اینکه فعلی از ناحیه مرتکب به انجام می رسد،اعم از این که به طور
مستقیم بر تمامیت جسمانی منجی علیه وارد شود،مانند ورود ضربه با چوب به سر منجی علیه که منتهی به
خونریزی مغزی و مرگ شود،یا بطور غیر مستقیم به انجام رسد، مانند تنظیم بمب ساعتی که متعاقباً، منفجر
و منتهی به مرگ شود.دوم آنکه مرگ ناشی از صدمات و ضایعات مادی بر اعضای بدن است.
ب ـ فعل غیر مادی:
هرگاه مرتکب با انجام فعلی بدون آنکه منتهی به صدمه ی جسمانی به مجنی عیله شود،موجب مرگ او
شود،عمل ارتکابی را میتوان رکن مادی قتل عمدی و در مصداق )فعل غیرمادی( لحاظ گردد. بنابراین
تفاوت) فعل مادی( با )فعل غیرمادی( در قتل آن است که در دومین حالت صدمه ی بدنی به مجنی علیه
وارد نمی شود.به عبارتی مرگ ناشی از ضرب وجرح نمی باشد.به افعال غیرمادی که آنها نیز می توانند منجر
به مرگ شوند،)افعال غیر اصابتی(نیز می گویند. یکی از نمونه های بارز این نوع فعل غیرمادی منجر به
قتل،مصداق مذکور در ماده ی ۱۱۱ق.م.ا است.
در تحلیل این ماده باید گفت که:
۱ـ استناد به این ماده، مالزمه با ارتکاب یک فعل از ناحیه ی مرتکب دارد،مانند سالح کشیدن،تحریض
سگ…لذا)ترک فعل(مصداق رفتار مرتکب در این ماده نیست.
۹ـ اعمال ارتکابی مذکور در این ماده،تمثیلی هستند و نه حصری، لذا با)بیان(نیز می توان مرتکب قتل عمدی
شد،مانند شهادت کذب.)این نظر برخی از اساتید است(